Nội dung tóm tắt
Suy dinh dưỡng kéo dài ở trẻ em mà không có biện pháp can thiệp kịp thời có thể gây ảnh hưởng tiêu cực đến sự phát triển thể chất và trí tuệ của trẻ. Bài viết dưới đây sẽ giúp cha mẹ hiểu rõ hơn về tình trạng này, từ đó áp dụng các biện pháp phòng ngừa hiệu quả để hỗ trợ con phát triển toàn diện.
Tổng quan về suy dinh dưỡng ở trẻ em
Giảng viên Cao đẳng Y Dược TPHCM cho biết, suy dinh dưỡng là tình trạng thiếu hụt dinh dưỡng và năng lượng, ảnh hưởng trực tiếp đến sức khỏe, hoạt động và sự phát triển của trẻ. Ở trẻ em, suy dinh dưỡng được chia thành ba thể chính:
-
- Thể nhẹ cân: Được đánh giá dựa trên chỉ số cân nặng theo tuổi. Trẻ thuộc nhóm này có cân nặng thấp hơn mức tiêu chuẩn so với trẻ cùng giới và cùng độ tuổi (dưới -2SD). Chỉ số cân nặng theo tuổi giúp đánh giá tổng quát tình trạng dinh dưỡng hiện tại nhưng không mang giá trị đặc hiệu.
- Thể thấp còi: Đặc trưng bởi sự chậm tăng trưởng kéo dài, khiến chiều cao theo tuổi thấp hơn tiêu chuẩn của trẻ cùng giới và độ tuổi (dưới -2SD). Tình trạng này có thể bắt nguồn từ giai đoạn bào thai do mẹ thiếu dinh dưỡng trong thai kỳ.
- Thể gầy còm: Khi cân nặng theo chiều cao thấp đáng kể so với trẻ cùng giới và cùng độ tuổi (dưới -2SD), trẻ được xếp vào nhóm gầy còm. Thể này phản ánh tình trạng thiếu dinh dưỡng cấp tính, thường do sụt cân hoặc không tăng cân trong thời gian ngắn.
Nguyên nhân gây suy dinh dưỡng ở trẻ
Suy dinh dưỡng ở trẻ em chủ yếu xuất phát từ các nguyên nhân sau:
Thiếu hụt dinh dưỡng
Trẻ không được cung cấp đủ thực phẩm giàu dinh dưỡng như thịt, cá, trứng, sữa,…
Chế độ ăn hàng ngày thiếu các vi chất quan trọng như sắt, kẽm, vitamin A,…
Bệnh lý ảnh hưởng
Tiêu chảy kéo dài làm giảm khả năng hấp thu dinh dưỡng.
Nhiễm ký sinh trùng thường xuyên có thể gây thiếu máu và suy dinh dưỡng.
Yếu tố môi trường và xã hội
Điều kiện kinh tế hạn chế khiến gia đình không đủ khả năng cung cấp thực phẩm giàu dinh dưỡng.
Thiếu kiến thức về dinh dưỡng và chăm sóc trẻ đúng cách.
Dấu hiệu nhận biết suy dinh dưỡng ở trẻ
Giai đoạn suy dinh dưỡng nhẹ
-
- Trẻ không tăng cân hoặc chiều cao đúng theo chuẩn phát triển.
- Dễ mắc bệnh nhiễm trùng đường hô hấp, tiêu hóa, thường xuyên ốm vặt.
- Da nhợt nhạt, thiếu sức sống do thiếu máu và vi chất dinh dưỡng.
- Mệt mỏi, ít hoạt động, dễ cáu gắt hơn so với trẻ cùng độ tuổi.
Giai đoạn suy dinh dưỡng nghiêm trọng
-
- Tóc khô, dễ gãy do thiếu protein và vi chất cần thiết.
- Bàn tay, bàn chân hoặc toàn thân bị phù do thiếu albumin trong máu.
- Da bong tróc, nổi mẩn do thiếu vitamin A, B, gây khô và dễ tổn thương.
- Khả năng tập trung kém, phản ứng chậm, học hỏi chậm hơn bình thường.
Tác động của suy dinh dưỡng đối với trẻ
Giảng viên Cao đẳng Điều dưỡng TPHCM lưu ý, nếu không được phát hiện và can thiệp kịp thời, suy dinh dưỡng có thể gây ra nhiều tác động tiêu cực đến sức khỏe và sự phát triển của trẻ.
Ảnh hưởng ngắn hạn:
Suy giảm miễn dịch, dễ mắc bệnh và hồi phục chậm.
Chậm tăng trưởng chiều cao, cân nặng, giảm sức mạnh cơ bắp.
Suy giảm trí tuệ, ảnh hưởng khả năng tập trung, học hỏi.
Ảnh hưởng dài hạn:
Nguy cơ thấp còi, ảnh hưởng vóc dáng khi trưởng thành.
Gia tăng nguy cơ mắc bệnh mạn tính như tiểu đường, tim mạch.
Hạn chế cơ hội học tập, việc làm và thu nhập trong tương lai.
Phương pháp phòng ngừa suy dinh dưỡng ở trẻ
Để giúp trẻ phát triển toàn diện, cha mẹ cần chú ý các biện pháp sau:
Đảm bảo chế độ dinh dưỡng hợp lý
Cung cấp đầy đủ các nhóm chất: tinh bột, đạm, béo, vitamin và khoáng chất qua thực phẩm như ngũ cốc, thịt, cá, trứng, sữa, rau xanh, trái cây. Có thể tham khảo bác sĩ để bổ sung vi chất cần thiết. Trẻ nên được bú mẹ hoàn toàn trong 6 tháng đầu và ăn dặm hợp lý theo độ tuổi.
Cải thiện điều kiện vệ sinh và chăm sóc y tế
Tiêm phòng đầy đủ, khám sức khỏe định kỳ để theo dõi sự phát triển của trẻ. Đảm bảo môi trường sống sạch sẽ, sử dụng nước sạch để hạn chế nguy cơ mắc bệnh tiêu chảy và nhiễm ký sinh trùng.
Phát hiện sớm và can thiệp kịp thời là yếu tố quan trọng giúp trẻ tránh khỏi những hậu quả lâu dài của suy dinh dưỡng. Nếu có dấu hiệu nghi ngờ, cha mẹ nên đưa trẻ đi khám chuyên gia dinh dưỡng hoặc bác sĩ nhi khoa.
