Nội dung tóm tắt
Tế bào thần kinh là phần cấu thành chính của hệ thần kinh, đóng vai trò quan trọng trong việc điều chỉnh cơ thể phản ứng với môi trường xung quanh. Để hiểu rõ hơn về thành phần, cấu trúc và chức năng của tế bào thần kinh, hãy cùng khám phá thông tin chi tiết trong phần nội dung bên dưới.
Cấu tạo của tế bào thần kinh
Giảng viên Cao đẳng Y Dược TPHCM cho biết, hệ thần kinh được hình thành từ sự kết hợp của các tế bào thần kinh, mỗi loại có nhiệm vụ đặc biệt riêng. Bắt đầu từ ngoại bì phôi, đây là điểm xuất phát của hệ thần kinh.
Cấu trúc của hệ thần kinh bao gồm:
Tế bào thần kinh chuyên biệt, chịu trách nhiệm về chức năng thần kinh và truyền tín hiệu.
Tế bào thần kinh đệm, đảm nhận vai trò hỗ trợ và nâng đỡ, bao gồm các loại khác nhau như:
-
- Hệ thần kinh ngoại vi với tế bào Schwann và tế bào vỏ bao.
- Hệ thần kinh trung ương bao gồm tế bào biểu mô nội tủy, vi bào đệm, ít nhánh và tế bào sao.
Các thành phần cấu trúc của tế bào thần kinh
Kính hiển vi được sử dụng để quan sát cấu trúc của tế bào thần kinh. Mỗi tế bào thần kinh bao gồm các thành phần sau:
Thân tế bào:
-
- Phần phình ra lớn nhất của tế bào, chứa các thành phần như ống siêu vi, tơ thần kinh, bộ máy Golgi.
- Nhiệm vụ của phần này là cung cấp dinh dưỡng cho tế bào, phát xung động thần kinh và tiếp nhận xung động từ các nguồn khác.
Sợi nhánh:
-
- Là các tua ngắn mọc ra từ thân tế bào, mỗi tế bào thần kinh có nhiều sợi nhánh và mỗi sợi nhánh chứa nhiều nhánh con khác nhau.
- Nhiệm vụ của sợi nhánh là tiếp nhận xung thần kinh từ các tế bào khác để truyền đến phần thân của tế bào thần kinh. Xung thần kinh có thể là kích thích hoặc ức chế, là loại tín hiệu hướng tâm.
Sợi trục:
-
- Các sợi dài đưa thông tin từ thân tế bào đến phần còn lại của tế bào thần kinh.
- Đường kính của sợi trục thường dao động từ 0.5 – 22 μm, không đồng nhất.
- Bao bọc sợi trục bởi lớp vỏ myelin, được tạo thành bởi tế bào Schwann, được chia thành các đoạn và giữa chúng là eo thắt Ranvie, duy trì một khoảng cách 1.5 – 2 mm.
Diện tích tiếp xúc giữa sợi trục và các nhánh nhỏ của tế bào khác hoặc cơ quan thụ cảm được gọi là khớp thần kinh. Các sợi trục không đồng nhất về chiều dài, từ rất ngắn đến dài hơn 1m. Sợi trục dài nhất gọi là hạch rễ lưng.
Hạch rễ lưng tạo thành nhóm tế bào thần kinh có nhiệm vụ truyền tải thông tin từ da tới não. Người có chiều cao lớn thường có một số sợi trục trong hạch rễ lưng kéo dài từ ngón chân tới não với chiều dài lên tới 2m.
Phân loại và chức năng tế bào thần kinh
Phân loại
Theo Giảng viên Cao đẳng Điều dưỡng – Trường Cao đẳng Y Dược Pasteur cho biết, phân loại các loại tế bào thần kinh được thực hiện dựa trên sự khác nhau về cấu trúc di truyền, chức năng và cấu trúc. Theo phương diện chức năng, chúng được phân thành ba loại:
Tế bào thần kinh cảm giác:
Đóng vai trò trong việc cảm nhận môi trường xung quanh, bao gồm việc nghe, nhìn, ngửi và nếm.
Dây thần kinh cảm giác được kích hoạt bởi các yếu tố hóa học như vị và mùi, và các yếu tố vật lý như ánh sáng, nhiệt, cảm ứng và âm thanh.
Tế bào thần kinh vận động:
Chức năng chính của chúng là điều khiển cơ thể, bao gồm cả các hành động tự nguyện và không tự nguyện.
Có hai loại:
-
- Tế bào thần kinh vận động dưới: truyền tín hiệu từ tủy sống đến cơ xương và cơ trơn.
- Tế bào thần kinh vận động trên: truyền tín hiệu giữa não và tủy sống.
Tế bào thần kinh trung gian:
Tồn tại nhiều hơn so với hai loại trên, thường có mặt ở tủy sống và não.
Nhiệm vụ chính của chúng là truyền tín hiệu từ tế bào thần kinh cảm giác đến tế bào thần kinh vận động.
Thường kết hợp thành mạch để kích thích cơ thể phản ứng với sự kích thích từ môi trường bên ngoài.
Chức năng
Chức năng chính của tế bào thần kinh bao gồm dẫn truyền và cảm nhận thần kinh:
-
- Dẫn truyền: Tế bào thần kinh truyền lan xung thần kinh từ nguồn phát sinh hoặc nhận được đến phần thân của tế bào, sau đó chuyển tiếp đến sợi trục chính.
- Cảm nhận: Tế bào thần kinh phát ra xung thần kinh để nhận và phản ứng với các kích thích từ bên ngoài.
Tổng quát, tổ chức thần kinh trong cơ thể được cấu thành từ tế bào thần kinh, đơn vị cơ bản. Mỗi tế bào thần kinh bao gồm thân chính và các nhánh, đảm nhiệm các chức năng khác nhau trong quá trình hoạt động của cơ thể. Bất kỳ biểu hiện không bình thường nào ở tế bào thần kinh đều có thể ảnh hưởng đến sức khỏe chung.
