Sỏi tiết niệu là một căn bệnh phổ biến ở người Việt Nam, đặc biệt là ở nhóm tuổi trung niên và người cao tuổi, không phân biệt giới tính. Để áp dụng biện pháp điều trị hiệu quả và ngăn chặn tái phát, việc xác định nguyên nhân gây sỏi tiết niệu là quan trọng. Dưới đây là 4 nguyên nhân phổ biến gây sỏi tiết niệu mà bất kỳ ai cũng có thể gặp phải.
Các nguyên nhân phổ biến gây sỏi tiết niệu
Giảng viên Cao đẳng Điều dưỡng – Trường Cao đẳng Y Dược Pasteur cho biết, trong nước ta, theo số liệu thống kê, có từ 2 đến 12% dân số được chẩn đoán mắc bệnh sỏi tiểu niệu. Số liệu này cho thấy mức độ phổ biến của căn bệnh này, và do đó, không ai nên coi thường vấn đề sỏi tiểu niệu.
Phần lớn các trường hợp sỏi tiểu niệu xuất phát từ thận và sau đó di chuyển theo dòng nước tiểu đến các vị trí khác trong đường niệu.
Tuy nhiên, nguyên nhân và cơ chế hình thành sỏi vẫn chưa rõ ràng. Có nhiều giả thuyết được đưa ra để giải thích cơ chế hình thành sỏi. Một trong số đó là giả thuyết về keo tinh thể, theo đó, thành phần của nước tiểu bao gồm các tinh thể và các chất keo. Các tinh thể có xu hướng kết tinh và lắng đọng tạo thành sỏi, trong khi các chất keo, được sản xuất bởi niêm mạc của đường niệu, như mucoprotein, mucin, acid nucleic,…, ngăn chặn quá trình kết tinh của các tinh thể. Nếu nồng độ của các chất keo giảm xuống (về cả số lượng và chất lượng), điều này sẽ tạo điều kiện cho sự hình thành sỏi.
Các yếu tố góp phần vào quá trình này bao gồm:
Sự gia tăng bài tiết các chất hòa tan vào nước tiểu
Sự tăng calci niệu, bao gồm:
-
- Tăng calci niệu: có thể do lạm dụng thực phẩm giàu calci như sữa, pho-mát, thuốc calci,… hoặc các bệnh lý về thận, cường tuyến cận giáp, ung thư đã di căn đến xương, u tủy,…
- Tăng oxalat do một số bệnh di truyền gây khiếm khuyết trong quá trình chuyển hóa acid glyoxylic.
- Tăng acid uric do chế độ ăn nhiều thịt, hải sản, gia cầm,…
Uống ít nước
Thói quen lười uống nước, mặc dù có vẻ đơn giản, nhưng lại là một nguyên nhân gây sỏi tiểu niệu mà ít người để ý. Nước đóng vai trò quan trọng trong quá trình hình thành nước tiểu tại thận, sau đó nước tiểu chuyển xuống bàng quang và được thải ra ngoài cơ thể.
Theo Giảng viên Cao đẳng Y Dược TPHCM, uống ít nước sẽ làm cho lượng nước tiểu sản sinh ra ít, không đủ để hòa tan các tinh thể dư thừa. Trong khi đó, thận liên tục tiếp nhận và loại bỏ các ion. Do đó, thói quen lười uống nước có thể tăng nguy cơ hình thành sỏi trong thận và các cơ quan khác của hệ tiết niệu.
Bệnh lý
Nhiễm trùng đường tiểu là một trong những bệnh lý phổ biến và cũng là nguyên nhân gây sỏi tiểu niệu thường gặp. Khi xảy ra tình trạng viêm nhiễm, các tế bào ở thận có thể bị tổn thương, dẫn đến giảm chức năng tiết nước tiểu. Ngoài ra, niêm mạc niệu quản, niệu đạo, và bàng quang bị viêm, sưng có thể gây lắng đọng các chất như canxi, oxalat, urat,… từ đó tạo thành sỏi.
Ngoài nhiễm trùng đường tiểu, các bệnh lý khác cũng có thể tăng nguy cơ mắc sỏi tiểu niệu như:
-
- Khiếm khuyết đường tiểu.
- U hệ tiết niệu.
- U tuyến tiền liệt.
- Bệnh tiểu khung.
Chế độ ăn uống thiếu khoa học
Chế độ ăn uống không cân đối cũng có thể góp phần vào sự hình thành sỏi tiểu niệu, những điểm cần chú ý gồm:
-
- Ăn nhiều thực phẩm giàu chất béo, đồ chiên rán có thể làm trở ngại quá trình chuyển hóa, hấp thu các chất và tăng hàm lượng đào thải qua thận.
- Ăn nhiều muối, natri, đạm động vật.
- Thường xuyên tiêu thụ các thực phẩm có hàm lượng oxalat cao như củ cải đường, sô-cô-la, rau bina, hạt óc chó,…
Nên làm gì để giảm thiểu nguy cơ hình thành sỏi tiết niệu?
Để hạn chế tối đa nguy cơ mắc sỏi tiểu niệu, bạn cần thay đổi thói quen sinh hoạt hàng ngày như sau:
-
- Xây dựng chế độ ăn uống khoa học bằng cách hạn chế các loại thực phẩm có thể gây sỏi, và chú trọng vào việc bổ sung canxi từ các nguồn dinh dưỡng đa dạng.
- Phát triển thói quen uống nước đủ lượng mỗi ngày để duy trì sự lưu thông của nước tiểu và ngăn ngừa sự tạo thành sỏi.
- Thực hiện tập thể dục đều đặn để duy trì sức khỏe và tăng cường chuyển hóa trong cơ thể.
- Tuân thủ đúng hướng dẫn của bác sĩ khi sử dụng bất kỳ loại thuốc nào, bao gồm cả liều lượng và thời gian sử dụng.
- Điều trị mọi bệnh lý liên quan theo đúng liệu trình được chỉ định bởi bác sĩ chuyên khoa.
- Tránh tự ý sử dụng thuốc hoặc các phương pháp điều trị dân gian khi gặp vấn đề sỏi tiểu niệu, để tránh tình trạng bệnh trở nên nặng hơn hoặc gây nguy hiểm đến sức khỏe.
